25 Maddelik kanunun 1 maddesi 775 Sayılı kanuna ilişkin olup, 7 maddesi 3194 Sayılı İmar Kanunuyla, 5 maddesi 4708 sayılı Yapı Denetim Kanunu, 1 maddesi 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile, 2 maddesi 7221 sayılı Coğrafi Bilgi Sistemleri ile, 6 maddesi 7261 sayılı Türkiye Çevre Ajansının Kurulması hakkında kanunla ilişkili olup sadece 1 maddesi kanuna adını veren 442 Sayılı Köy kanunuyla ilişkilidir.
Kanun hükümlerini maddeler halinde inceleyecek olursak;
MADDE 1-
18/3/1924 tarihli ve 442 sayılı Köy Kanununun geçici 5 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “31/12/2024” ibareleri “31/12/2028” şeklinde değiştirilerek; Köy Kanunu’na 28/11/2017 tarihinde 7061Sayılı kanunun 4 . maddesi ile düzenlenen Ek 13 üncü maddesi uyarınca köyde yaşayan ihtiyaç sahibi kişilere satılan köy taşınmazları için anılan maddede vereilen süre içerisinde binalarını yapmayan ya da taksitlerini ödemeyen hak sahipleri ne verilen süre 31.12.2020 tarihi iken i31/12/2024 tarihinden önce süreleri dolacak olan hak sahiplerine binalarını yapmaları veya taksitlerini ödemeleri amacıyla 31/12/2028 tarihine kadar ek süre verilmiştir.
Ek Madde 13 20/5/1987 tarihli 3367 Sayılı kanunun 1 maddesi ile yürürlük kazanırken hak sahiplerine 5 yıl içinde binaların yapılması ve 10 yıl dolmadan satılmaması şartıyla 2000 m2 den az arsa satışını hükme bağlamıştı. Aradan geçen 20 yıllık süre içinde bina yapımını gerçekleştirememiş hak sahiplerinin hak kayıplarını önlemek amacıyla 28/11/2017 tarih ve 7061 sayılı kanunu 4. Maddesi ile 442 sayılı kanuna “Geçici Madde 5” ile 31.12.2020 tarihine kadar uzatma verilmişti. 30/12/2020 tarih ve 7261 sayılı kanunun 35. Maddesinde ise bu süre geçici madde 5 te yer alan süre 31.12.2024 olarak uzatılmışken, 7534 Sayılı Kanunla bu kez de aynı “GEÇİCİ MADDE” 3. Kez 31.12.2028’e kadar uzatılması kararını yürürlüğe koymaktadır.
Bu uzatma ile köyde yaşayan ihtiyaç sahibi kişilere 1987 yılında satılan köy taşınmazları üzerine belirlenen süre içerisinde binalarını yapmayan ya da taksitlerini ödemeyen hak sahiplerine bu kanun öncesinde günümüze kadar 37 yıldır gerçekleşmemiş taahhütlerini gerçekleştirmeleri için 4 yıllık daha uzatma süresinin verilmesinin kamu yararının ötesinde mantık çerçevesinde dahi anlamı açıklanabilir değildir.
Süre uzatımın gerçekleşmemesi halinde Ek 13. Maddenin 2. Bendi gereğince “hak sahiplerince bina yapılmaması veya taksitlerin ödenmemesi durumunda, satışı yapılmış taşınmazlar köy tüzel kişiliği adına, tüzel kişiliğini kaybeden köylerde ise ilgili belediye adına resen tapuda tescil edilecektir.” hükmü kamu yararının tesisine cevaz verecekken anılan uzatmanın kamu yararına uyarlılığı bulunmamaktadır.
Kırsal alandan kentlere yoğun göçlerin söz konusudur. Bu düzenleme yapılırken “köyde yaşayan ihtiyaç sahibi kişiler” tanımı ile hak sahibi niteliği kazanmış kişilerin kaçının halen hak sahibi oldukları köylerde yaşadığına, hatta halen hayatta olup olmadığına ilişkin hiçbir ön çalışma yapılmamış durumdadır.
Geçen sürenin uzunluğu düşünüldüğünde miras hukuku gereği edinilen hak sahipliği durumlarının kaçınılmaz olarak söz konusu olması halinde, mirasçıların “köyde yaşayan ihtiyaç sahibi kişiler” statüsünde olmaması halinde ne tür bir düzenleme yapılacağı belirsizdir.
Ayrıca 2004 yılından bu yana nüfus kriteri nedeniyle en kalabalık olan, Büyükşehir statüsü kazanan 30 ilde köy tüzel kişiliğinin ortadan kalkarak Mahalle statüsü kazanan bölgelerde 1987 yılından bu yana edinilen hak sahipliğine bağlı olarak gerçekleşmemiş inşaat faaliyetlerine ilişkin hakları uzatmanın kamusal yararı tartışmalı olmanın yanı sıra mahalle statüsü kazanmış, köy statüsünün imar düzeninin terk edilmesi gereken ve yapılması beklenen imar planlama çalışmalarını da engelleyebilecek nitelikteki “Geçici Madde” hükmünün 3. Kez uzatılmasında kamu yararı görülmemektedir.
