GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME Annenin gebelik dönemindeki besin alımı, gelişmekte olan fetüs için tek besin ve besin kaynağı olup, doğum öncesi büyüme ve gelişmenin kritik bir belirleyicisidir. Çünkü annenin gebelik öncesi ve gebelik süresince beslenme sağlığı ve hayat tarzı; gestasyonel hipertansiyonun sonucu olan gestasyonel diyabet, preeklamsi, preterm doğum ve düşük doğum ağırlıklı bebek gibi etkisi uzun döneme yayılacak olumsuz sonuçları ortaya çıkarabilmektedir. Annenin obez sınıfında bir kiloya sahip olması veya da gebelik sırasında aşırı vücut ağırlığı kazanımı da, fetüsün aşırı beslenmesine yol açarak, yenidoğanların yaşam boyu obeziteye yatkın olmasına neden olabilir. Ayrıca gebelikte aşırı vücut ağırlığı kazanımı bebeklerde doğum ağırlığının da bir belirleyicisi olup, ilerleyen dönemde obeziteriskine neden olan makrozomik bebek ile sonuçlanabilir. Bu dönemde 7- 12 kg ağırlık kazanımı normaldir. Eğer ikiz bebek bekliyorsanız ortalama 16- 20 kg ağırlık kazanımı normaldir. Yeterli ve dengeli beslenerek, planlı hareket ederek, fiziksel aktivitenizi uygun düzeyde tutarak hem bebeğin gelişimine katkıda bulunabilirsiniz. Tabi ki bu noktada bir diyetisyen ve hekim kontrolünde olmak büyük bir önem taşımaktadır. Çünkü yanlış sınırlandırmalar yapmak, yanlış beslenme şekli uygulamak da yine bebeğin sağlığını olumsuz etkileyebilir. İlk 3 ay yani birinci trimester dediğimiz dönemde herhangi bir kalori artışı yapılmasına gerek yoktur. Bu dönemde kilo almamak süreci kontrol etmek adına daha iyi olur.İkinci 3 ayda özellikle gebeliğin 20. haftasından sonra vücudun gereksinimleri artar. Bebeğin hızlı büyümeye başladığı ve iştahın arttığı bir dönemdir. Günlük alınan kalori sağlıklı ve dengeli bir şekilde artırılmalıdır. Üçüncü trimester yani son 3 ay Kilonuz artmaya devam eder. Bu dönem, bebeğin en hızlı büyüdüğü ve en çok kilo artışının olduğu dönemdir. Ayaklarda ve ellerde şişme, sık idrara gitme problemleri normaldir. Kabızlık şikayeti artabilir. Gebelik Döneminde Dikkat Etmeniz Gereken İpuçları 1.Dengeli ve Çeşitli Bir Diyet. Gebelik döneminde dengeli ve çeşitli bir diyet, anne ve bebeğin ihtiyaç duyduğu besinleri almasına yardımcı olur. Protein, karbonhidrat, yağ, vitaminler ve mineralleri içeren renkli bir diyet planlanmalıdır. 2.Folik Asit Alımına Özen Gösterin. Hamilelik öncesinde ve gebelik sırasında folik asit içeren gıdaları (brokoli, ıspanak gibi) tüketmek veya takviye almak, bebeğinizin sağlıklı gelişimi için önemlidir. 3.Kalsiyum ve D Vitamini İhtiyacını Karşılayın. Badem, yeşil yapraklı sebzeler gibi kalsiyum açısından zengin besinleri tüketmek, kemik sağlığını destekler. D vitamini alımına da özen göstermek, kalsiyum emilimini artırabilir. Günümüzde inek sütü, steroit, (doğal ve sentetik olarak oluşan) hormonları, pestisitler, herbisit, fungisit, gübre, antibiyotik, veteriner ilaçlarına çok fazla miktarda maruz kaldığından kaynaklı olarak sık sık gündem olmaktadır. Gebelik döneminde tüketmemeye dikkat edilmelidir. 4.Omega-3 Yağ Asitlerini Unutmayın. Omega-3 yağ asitleri, bebeğin beyin ve göz gelişimi için önemlidir. Balık, ceviz, chia tohumu gibi omega-3 içeren besinleri düzenli olarak tüketilmelidir. 5.Yeterli Su Tüketin. Gebelik döneminde vücut daha fazla sıvıya ihtiyaç duyar. Yeterli su içmek, sıvı dengesini korur, ödem oluşumunu önler ve sindirim sistemini destekler. 6.Rafine Edilmiş Gıdalardan Kaçının Rafine şekerler ve beyaz un içeren işlenmiş gıdalar, yoğun katkı maddesi içeren paketli ürünlerden kaçınılmalıdır. Yapılan çalışmalar yüksek yağlı ve abur-cubur gıdalar ile beslenmenin yenidoğanlarda hiperinsülinemiye, ileri zamanlarda besin tercihlerinde değişikliklere, hiperfajiye ve dolayısıyla obeziteye yol açabileceğini göstermiştir. 7.Kafein Tüketiminde Sınırlama Getirin. Kafein gebelik döneminde sınırlanmalıdır. Fazla kafein alımının bebeğin gelişimine zarar verebileceği unutulmamalıdır. 8.Mide Bulantıları İçin Hafif Atıştırmalıklar: Gebelikte sıkça görülen mide bulantılarına karşı hafif atıştırmalıklar tüketmek faydalı olabilir. Tam tahıllardan zengin ev yapım krakerler veya taze meyveler mide rahatsızlıklarını hafifletmektedir. Midenizin boş kalmasını engellemek için gün içinde azar azar ve sık sık yenmelidir. 9.Egzersiz ve Sağlıklı Yaşam Tarzı: Beslenme sadece gebelik döneminde sağlıklı bir yaşam tarzının bir parçasıdır. Hafif egzersizler, gebeliği rahatlatıcı yoga veya yürüyüş gibi aktiviteler, hem fiziksel hem de mental sağlığı destekleyebilir. 10.İyi Bir Uyku Alışkanlığı Edinin: Hamilelik döneminde iyi bir uyku alışkanlığı edinmek, vücudunuzun dinlenmesine ve enerji toplamasına yardımcı olabilir. 11.Alkol Ve Sigara Gibi Zararlı Alışkanlıklarınız Varsa Bırakın Gebelikte alkol tüketimi fetüsün gelişimini olumsuz yönde etkilemekte ve bebekte fetal alkol sendromu (FAS) hastalığı görülmektedir. Fetal alkol sendromlu çocukların gözlerinde, burnunda, kalbinde ve merkezi sinir siteminde anormallikler, büyümesinde gerilik, baş çevresinin küçük olması ve zihinsel geriliklere neden olmaktadır. Sonuç olarak annenin beslenmesi bebeğin dünyaya gelişini birçok yönden etkilemektedir. Bu dönemde annenin tüm yaşam tarzında değişikliğe gitmesi ve kontrollü kilo alması çok önemlidir. Kontrolsüzce abur cubur, hamur işi gıdalar, tatlılar derken sağlıksız bir beslenme ile aslında bebeğinizin beslenmesinin,hastalıklarının temelini oluşturduğunuzu unutmayın. Kaynakça Yalçın N, Günaydın S, Kaya H, Gebelikte Farklı Beslenme Şekilleri: Vejetaryenlik Ve Veganlık, Selçuk Sağlık Dergisi, Cilt 3/Sayı 3/2022 Kartal F, Helvacı G, Ayhan N, Maternal Beslenme ve İlerleyen Yaşamda Obezite, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2020; 9 (1): 36 – 43 Akça R,AkgülH,TekgözM,Gebe Kadınların Beslenme Alışkanlıklarının Belirlenmesi,Sosyal Bilimler Dergisi ,Yıl: 3, Sayı:9, Aralık 2016, s. 332-339