KRİPTO PARALAR   Son yıllarda ekonomi meraklılarının, kısa süreli yüksek karlı yatırım aracı arayanların gündeminin ilk sıralarında kripto paralar mevcut. Kripto paralar güncel oluşları, kısa sürede getirdikleri kar ve dijital ortamda zahmetsiz işlemlerle kolayca alınıp satılabilmeleri, ihtiyaç halinde somut paraya dönüştürebilmelerinden kaynaklı pek çok kişinin ilgisini cezbetmekte ve yine pek çok kimse tarafından bir yatırım aracı olarak görülmektedir. Kripto paralar hayatımıza 2008 krizinin sonucu olarak girmiştir. Krizin, finansal sistemlerden kaynaklandığı düşüncesi ile yeni bir finansal sistem arayışı doğmuştur. Krizden yaklaşık bir buçuk ay sonra Satoshi Nakamoto tarafından, şifreleme tekniği kullanılarak güvenilir bir para birimi üretilmiştir. Böylece, aracılık faaliyeti ortadan kalkmış, tarafların işlemlerini merkeziyetsiz bir biçimde gerçekleştirmesi sağlanmıştır. Söz konusu Kripto para sistemi ile, kriptolojiyi kullanarak işlemleri güvenilir hale getirmek ve para kontrolünü sağlamak amaçlanmıştır. *   Bu noktada ufak bir nüansa değinmek gerekmektedir. Dijital paralar ve kripto paralar zaman zaman karıştırılabilmektedir. Kripto para da dijital para da sayılarla ifade edilen, fiziken bulunmayan fakat istenildiği takdirde fiziksel hale dönüştürülebilen paralardır. Günlük yaşantımızda sıklıkla kullandığımız internet bankacılığı, mobil bankacılık, banka ve kredi kartlarındaki paralar dijital paraları temsil etmektedir. Kripto para ise dijital para türü olmakla birlikte kendisi bir para birimidir. 2008 yılında yayımlanan ve geliştirilen bu sistem, 2017 yılına kadar çok fazla ilgi görmemiş ve 2017 yılından sonra grafikleri izlediğimizde ödeme aracından ziyade bir yatırım aracı olarak kullanıcılar tarafından yoğun ilgi görmüştür. Bitcoin’in bugünkü değeri 66.918,00 dolara ulaşmıştır (06.03.2024).   Geliştirilen sistem ile finansal krizlere son vermek, alışverişin tarafları arasında güven sorununu ortadan kaldırmak amaçlanmışsa da sistemin ülkelerin hukuki düzenlemelerinde netlik kazanamaması yaygın bir ödeme sistemi olmasının önüne geçmiştir. Türkiye’de kripto paraların hukuki durumuna ise 16 Nisan 2022’de yayımlanan resmî gazete ile açıklık getirilmiştir. Ödemelerde kripto varlıkların kullanılamayacağının belirtildiği Resmî Gazete’de, Merkez Bankası ödeme sistemleri kanunu dayanak gösterilerek “kripto varlık, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade eder” şeklinde tanımlanmıştır. ** Kripto para birimi sistemlerinin, Blokzinciri (Blockchain) teknolojisinin sadece bir ürünü olduğunu ve bu teknolojinin çok büyük bir potansiyele sahip olduğu iddia eden uzmanlar, çok uzak olmayan bir gelecekte hukuki kişilik, hukuki sorumluluk ve bireysel temsil gibi mevcut hukuki kavramları da gözden geçirmeye neden olacak, kendi kendini ifa edebilen akıllı sözleşmeler ve akıllı mülklerin gündeme geleceğini öne sürmekteler. Değişimin bunlarla sınırlı kalmayacağı, merkezi bir idare olmaksızın herkesin erişimine ve denetimine açık ortak siciller oluşacağı ve Devletin yürüttüğü bütün hizmetlerin, bu teknolojiye dayanan yeni kurumlara geçeceği öngörülmektedir.** Ceza hukuku kapsamında suça yönelik bir perspektiften konuyu ele aldığımızda bilişim sistemlerinde kripto para birimini temsil eden verilere karşı; malvarlığına karşı işlenen hırsızlık, yağma, dolandırıcılık ve güveni kötüye kullanma suçlarının işlenmesi mümkündür. Kripto para birimleriyle ilgili hukuksal düzenleme arayışında iki önemli zorluk dikkat çekmektedir. Bunların ilki, bu sistemlerin kullandığı blokzincirini ve benzeri yapıların gelişimini sekteye uğratacak sınırlamaların yerine, sağlıklı bir yol izlenebilmesini sağlayacak kuralların ortaya konmasının kolay olmayışı; ikincisi, uygulama alanı olarak küresel genişliğe sahip, merkezi olmayan, herhangi bir otoriteye bağlılığı bulunmayan ve kullanıcıların anonim olarak katılabildikleri bu sistemlerin birçok yargılama yetkisine dağılmış olmaları dolayısıyla sorumlu tutulacak muhatap bulmanın da kolay olmayacak olmasıdır. Fakat bu belirsizlik, bu sistemlerin gelişimini de olumsuz etkilemektedir. ** Hukuki düzenlemelere gereksinim duyan kripto para konusu, son dönemlerde vergilendirilmesi ve icra hukuku noktasındaki uygulamalar ile de sık sık tartışma konusu olmaktadır. Bu konuyu yine ele alacağız. *: (Özlem Ekmekci, Doç. Dr. İsmail Elagöz, Blokzincir Teknolojisi ve Kripto Paralar, Hukuki Boyutu Üzerine Bir Değerlendirme 2022 Ekin Yayınevi). **: (Erdal Durdu, Kripto Para Birimi Olarak Bitcoin ve Ceza Hukuku, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, 2018)