ÜRETKEN YAPAY ZEKA VE TELİF HAKKININ İHLALİ Yapay zekâ ya da kısaca YZ, (İngilizce: Artificial intelligence ya da kısaca AI), insanlar da dahil olmak üzere hayvanlar tarafından, doğal zekânın aksine makineler tarafından görüntülenen zekâ çeşididir. Geleneksel yapay zekâ ve makine öğrenimi sistemleri, tahminlerde bulunmak için verilerdeki örüntüleri tanır. Ancak üretken yapay zekâ tüm tahminleri ötesinde yeni bir dünya kurmaktadır. Nasıl mı? İşlediği verilerden elde ettiği çıktıyı da işleyerek yeni bir veri ortaya koyarak. Bugün üretken yapay zekaya modelinin başlıca örneği ChatGPT’dir. Sayısız veriye, makaleye, ses ve videolara neredeyse ağ üzerindeki çeşitli pek çok veriye ulaşabilme özelliğine sahip bu üretken yapay zekâ, insanların bilgi birikimine öyle bir meydan okumaktadır ki avukatlık sınavını çözmeye bile ehildir desek yeridir. Peki bu üretken yapay zekâ yasalara uygun hareket ediyor mu? Bugün bir eserin izinsizce paylaşılması yasalarımıza aykırıyken, üretken yapay zekâ asistanlarının bu eserleri rahatlıkla müşterilerine sunması hukuka aykırı değil midir? Elbette aykırıdır. New York haber ajansları, sen misin bizim makalelerimizi izinsiz kullanan demişler ve New York Federal Mahkemesinde telif hakkı ve marka hakkına tecavüz ihlali sebeplerine dayalı olarak tazminat davası açmışlar. Evvela bu bizim ülkemizde de cereyan edebilecek bir hukuki problemdir. Fakat ChatGPT ‘ye dava açmak da oldukça meşakkatli bir süreç. Özellikle ispat yükü davacı da olduğundan delillerin ispatı ve veri içerik analiz süreçleri bakımından, bu konuda uzman yapay zekâ uzmanları tarafından alınacak bir rapor dahilinde belirlenebilecektir diye düşünüyoruz. Elbette bu değerlendirme Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) , Ticaret Kanunu ve Borçlar Kanunu uyarınca yapılacak bir hukuki tespit ışığında olacaktır. Biz şimdilik özet olarak Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca inceleyeceğiz: FSEK uyarınca bir eserin, sahibinin izni olmaksızın her türlü görüntü, ses veya işaret iletimini sağlayan cihazlar aracılığıyla işlenmesi, çoğaltılması, yayımlanması veya temsili halinde eser sahipliğinden doğan haklar ihlal edilmiş sayılacaktır. FSEK madde 70, eser sahibinin mali ve manevi haklarının ihlal edilmesi halinde, talep edilebilecek tazminata ilişkin ayrı düzenlemeler yapmıştır. Buna göre, eser sahibi, manevi haklarının ihlal edilmesi halinde, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat ödenmesi talebi ile dava açabilecektir. Manevi haklar; kamuya sunma (umuma arz) hakkı, eser sahibi olarak tanıtılma (adın belirtilmesi) hakkı, eserde değişiklik yapılmasını önleme hakkı, eserin aslına ulaşma hakkı olarak sıralanabilir. Mali haklar ise; işleme hakkı, çoğaltma hakkı, yayma hakkı, temsil, yayın ve umuma iletim hakkı ve bağlantılı diğer haklar olarak sıralanabilir. Resim, müzik veya edebi eser gibi bir esere ilişkin telif hakkı ihlali söz konusu olduğunda Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) kapsamında tecavüzün ref’i (kaldırılması) mali hak talebi (m. 68/1-2), manevi tazminat (m. 70/1), maddi tazminat (m. 70/2) ve elde edilen karın verilmesi (m.70/3) olmak üzere 4 temel parasal talebin ileri sürülmesi mümkündür. Bu tarz bir ihlalle karşılaştığınızda mali talepleriniz dışında eser sahipliğinizin tespitini, tecavüzün tespiti, tecavüzün men’i (önlenmesi), değişikliklerin düzeltilmesi, eski hale getirme, değişikliğin ilan yoluyla düzeltilmesi, kopyaların imhası gibi... Bununla birlikte aynı davada bu hususlara ilişkin karar verilmesini de aynı davada ileri sürebilirsiniz. İyi okumalar KAYNAK: VİKİPEDİ FASHIONLAW.COM LEGALYAYINCILIK-TELİF HAKKI