DİLHAYAT KALFA Türk Musikisi bestekarları arasında Dilhayat Kalfa, Dilhayat Kadın olarak bilinen kadın bestekarımız, Reftar Kalfa ayrı tutulursa büyük saygınlığı olan biridir. “Bir kadın olması yetişmiş olduğu çağ ve çağın toplumsal anlayışı göz önünde tutulursa günümüzde bile ses sanatımızda müstesna biri olması sanat açısından deha çizgisine yakınlaşmasından ileri gelir. “Dr. M. Nazmi Özalp Türk Musikisi Tarihi 1. Cilt ‘inde böyle diyor. (Syf. 177) Doğumu bilinmiyor.Araştırmacı Talip Mert 1998 yaptığı araştırmasında “Dilhayat Kalfa Mirası” maddesinde 1737’ de vefat ettiğini yazıyor. DilhayatKalfa’nın hayat çizgisinin tahminleri Evcara makamının musikimizde kullanılmaya başladığıyıllara dayanır. Pek çok araştırmacının kanaati IV. Mehmet’in saltanatının son yıllarında doğduğu noktasında birleşir. Sultan III. Süleyman, Sultan II Ahmet, Sultan II. Mustafa, Sultan III. Ahmed dönemlerini yaşadıktan sonra 1737’de İstanbul’da öldüğü sanılıyor. Eski güfte mecmualarında bu teoriyi doğrulayacak şekilde eserlerine rastlanır. “Lale Devri” gibi bir sanat ve kültür anlayışının geliştiği yıllar hiç şüphesiz DilhayatKalfa’nın üzerinde büyük bir etki yapar. Adından da anlaşıldığı gibi Dilhayat Kadın sarayda görev yaparak “Kalfalık” rütbesine ulaşan bir kimsedir. Osmanlı Sarayında kadın hizmetlilere Kalfa Hazinedar ve Usta gibi sıfatlar verilmiştir. 17. Yüzyıldan beri haremde bir meşk hanenin bulunduğu, güvenilir hocaların buralarda ders verdiğinden musiki terbiyesini bu yoldan kazandığı kesindir. Dilhayat Kalfanın klasik repertuvarımızda 10-12 eseri, klasik okulun en sağlam ve sanatlı örneklerindendir. Gerçi eski güfte mecmularında 100’ e yakın eserine rastlanır. Ancak notasızlık nedeniyle unutulur. Günümüze ulaşan eserleri,Dilhayat Kalfanın çok iyi bir bestekarlık kabiliyetine sahip olduğundan musiki camiasında çok tutulup ısrarla icra edildiğindensebep, unutulmaktan kurtulmuştur. Özellikle Evcara makamındaki eserleri ile bu makamın melodik seyir ve hareketini kusursuz bir biçimde tarif etmiş eşşiz ses çizgileri ile besteler. Küçük Mehmed Ağa Evcara makamındaki muhteşem beste, ağır semai, yürük semai bestelerken; Dilhayat Kalfa da aynı makamda yaptığı (çifte düyek) usulündeki peşrevi ve Aksak Semai’indeki saz semaisi bir başka  muhteşemlik arz eder. Hele saz semaisindeki iki, üç ve bilhassa dördüncü haneden teslime geçişi sanki pilotun uçağı piste indirirken mahirane bir hareketle yolcuların uçağın inişini fark etmeden, kendilerini inecekken yerde bulmaları gibi muhteşem geçişler vardır. İcra ederken bu harikulade melodilerin bitmesini istemezsiniz. Sipihr ve Hüseyni Peşrevi ile Evç Makamında “Çok figanım ol gül-i ziba-hiram için “AğırRemel usulünde ; DevrikebirUsulundeMahur Beste “Ta-be-key sinemde cay etmek cefa vükineye” ve Hafif usulünde , Rast Bestesi “Nevhıramanım sana meyleyledi can bir, dil iki” Günümüze gelen eserlerden bazılarıdır. SEYYİD MEHMED NUH Diyarbakır’da dünyaya gelen bestekarın doğum tarihi bilinmiyor. Diyarbakır’ da düzenli bir öğrenim gördükten sora İstanbul’a gelir. İyi bir musiki eğitimi gören Seyyid Mehmed Nuh, IV. Mehmet’in saltanat döneminde Enderun’da Hafız Post, Buhurizade Mustafa Itri, Yahya Nazım Çelebi, Santuri Ali Ufki Bey ve daha başka sanatkarın bulunduğu bir ortamda adı geçen hocalardan çok istifade eder. Uzun yıllar İstanbul’da parlak bir sanat hayatı yaşadıktan sonra Sultan III. Ahmed Döneminde kendisine Diyarbakır’da Tımar (Hizmet karşılığında toprak tahsis edilmesi) verilir. Memleketine döner ve 1714 de vefat eder.Yılmaz Öztuna saz eseri ve sözlü eser olarak 15 eserinden bahsediyor. Ancak Eylül 1979 TRT Uzman Sanatçı (viyolonseli iyi derecede çalan) rahmetli Tarık Kip’in bana verdiği Türk Sanat Müziği Sözlü Eserler Repertuvarı fihrist kitabında; Şehnaz AğırÇenber “Bezmi meyde sakiyadevr eylesin mül gül gibi” Şehnaz Evsat “Nice sevmeyeyim dostlar bir acaib dili var” Nühüft Makamında Darb-ı Fetih “Ta’Kim hattın ey mah-ı cebinim, yüze çıktı”eserlerinin kaydı bulunmaktadır.   Kaynak: Yılmaz ÖZTUNA Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi Cilt 2 Dr. M. Nazmi ÖZALP Türk Musikisi Tarihi 1. Cilt Tarık KİP Türk Sanat Müziği Sözlü Eserler Repertuvarı TRT